علل گرايش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتياد آور آيا تا به حال به اين مسئله فكر كرديد كه چه طور يك نفر به مواد مخدر معتاد مي شود ؟ آيا به نتيجه خاصي هم رسيديد يا نه ؟ در اينجا علل مختلف گرايش جوانها را به مواد اعتياد آور بررسي  مي كنيم . بسياري از جوانها و حتي پدر و مادر ها فكر مي كنند كه دليل اعتياد فرد ، اصرار دوستان بوده است . در حالي كه اين تنها انگيزه سوء مصرف مواد در جوانان نيست . اگر بخواهيم انگيزه هاي مصرف مواد مخدر جوانها را بشناسيم ، فهرست بلند بالايي را ميشود عنوان كرد ، بعنوان مثال : كنجكاوي ، كسب لذت ، تسكين درد ، فراموش كردن مشكلات ، شوخي و خنده ، هيجان طلبي يا ميل به خطر كردن ، احساس بزرگ شدن ، پيوستن به گروهي خاص و ... اين علل با وجود اين كه چندان مهم به نظر نمي رسند ، باعث اعتياد ميليونها انسان شده اند . بيشترين علت اعتياد جوان در ايران دو عامل كنجكاوي و كسب لذت است .  ( امروزه متخصصين ، تنها يك عامل را زمينه ساز اعتياد نمي دانند و معتقدند عوامل مختلف دست به دست هم مي دهند و فرد را معتاد مي كند . اين عوامل عبارتند از:  عوامل فردي ( عوامل رواني ، زيستي و بيولوژيك )‌، عوامل خانوادگي و عوامل اجتماعي . هركدام از اين سه عامل به تنهايي نيز قادرند تا موجب گرايش فرد به اعتياد شوند . )
عوامل فردي ( فشارهاي عصبي و بيماريهاي روحي) :   كساني كه دائماً در معرض فشارهاي عصبي و محيطي قرار دارند ، بيشتر از ديگران در معرض خطر گرايش به اعتياد هستند . موقعيت هايي همانند كنكور ، از دست دادن نزديكان ، شكستهاي عاطفي ، مالي ، شغلي ، تحصيلي ، انتخاب همسر و ... ممكن است در زندگي هر جواني پيش آيد و اگر شما راه صحيح مقابله با آن ها را ندانيد ، امكان دارد براي دستيابي به تسكين و آرامش مقطعي ، به مواد اعتياد آور روي آوريد . از آن جايي كه امروزه رابطه بين بيماريهاي رواني و اعتياد به اثبات رسيده ، خيلي خوب است كه جوانها به جاي راه حلهاي مقطعي و نادرست ( توسل به مواد اعتياد آور و ... ) به فكر يافتن راه حلهاي مناسب براي رفع مشكلات خود باشند .
شخصيت هاي خاص :  بعضي از افراد با خصوصيات شخصيتي خاص خودشان ، بيشتر در معرض خطر اعتياد قرار مي گيرند . به طور مثال كسي كه به خاطر خجالت و رودربايستي ، توان نه گفتن به دوستش را ندارد ، ممكن است با هر تعارف ساده به مصرف مواد آلوده شود . ممكن است يك نفر در نتيجه كمبود اعتماد به نفس سراغ مواد برود  و يا برعكس ممكن است يك نفر اعتماد به نفس بالايي داشته باشد و فكر كند كه با مصرف مواد به هيچ وجه معتاد نمي شود . حالا فردي را تصور كنيد كه دائماً تو خودش است و با كسي حرف نمي زند . اين فرد بدنبال مصرف مواد ، اخلاقش عوض مي شود و فكر مي كند مي تواند مشكل رفتاري خودش را تا آخر عمر با مصرف مواد بر طرف كند ، در صورتي كه اعتياد به مرور زمان مشكلات او را چندين و چند برابر خواهد كرد . جواني كه دائماً نظرش عوض مي شود و در تصميم گيري ضعيف است ، در آن لحظه خاص كه بايد براي يك عمر زندگيش تصميم بگيرد ، اشتباه مي كند و همه چيز خراب مي شود .  
مشكلات جسماني :  بعضي ها براي تسكين درد از مواد مخدر استفاده مي كنند ، در صورتي كه پزشكان با بهره گيري از داروهاي مسكن مي توانند طوري درد را  كنترل كنند كه فرد به آن داروها وابسته نشود .
عدم آگاهي از خطرات مصرف مواد مخدر :  گروهي دائماُ در حال تبليغ براي مواد مخدر هستند ، براي اين كه يا رفتار خودشان را توجيه كنند و يا مواد شان را بفروش برسانند . ولي اگر جوانها از خطرات و عوارض مصرف مواد واقعاً اطلاع درستي داشته باشند ، محال است كه هر گونه ماده اعتياد آوري را مصرف كنند .
نگرش مثبت به مواد مخدر : مجموع اطلاعات غلط و باورهاي نادرست ، موجب مي شود كه فرد ، نگرش و ديدگاه مثبتي نسبت به مصرف مواد مخدر پيدا كند و زشتي مصرف برايش از بين برود . اينكه ببينيم اطلاعات درست را از كجا بگيريم و از كي بشنويم ، اهميت زيادي دارد .
مشاغل خاص : بعضي از مشاغل خاص كه فعاليت جسمي سنگين و تغيير ساعتهاي خواب و بيداري را به دنبال دارند ، فرد را مستعد ابتلا به اعتياد مي كنند (مثل رانندگان ناوگان حمل ونقل عمومي در شب  و  و سايل نقليه سنگين ، كار در شيفت شب و ... )  كساني كه اين مشاغل را  دارند ، بايد بيشتر مراقب خودشان باشند .  
عوامل خانوادگي  : ممكن است ، همه خانواده ها ، در همه زمينه ها ، كاملاً موفق نباشند . ساختار خانواده ها هميشه يكسان نيست . بعضي از خانواده ها ، بي سرپرست و يا تك سرپرست هستند . اين چنين خانواده هايي ، معمولاً با مشكلاتي مواجه مي شوند . مشكلات و دشواريهاي خانوادگي ، در شرايط ديگري نيز پيش مي آيد . مثلاً وقتي كه در بين افراد خانواده ، فردي معتاد است ، تعداد اعضاء خانواده زياد هستند و يا روابط خانوادگي متشنج است . اگر چه همه اين عوامل ، مشكل آفرين هستند ، اما بايد بدانيم كه براي هر مشكلي ، يك راه حل درست و منطقي وجود دارد . استفاده از مواد اعتياد آور ، قطعاً راه حل رفع اين مشكلات نيست و بر اين دشواري ها خواهد افزود .  ( چنانچه تو با يكي از اين مشكلات مواجه هستي ، به چگونگي رفع آن ها فكر كن ، با مشاور مدرسه يا يك بزرگتر مورد اعتماد ، مشورت كن . مطمئناً  راه حل مناسبي براي حل مشكلات خودت پيدا ميكني .) 
عوامل اجتماعي  : 1- در دسترس بودن مواد مخدر : يكي از عوامل ايجاد اعتياد در ميان جوانان در دسترس بودن مواد است . اما سوال اين است كه مگر قند و شكر در دسترس بيماران مبتلا به مرض قند نيست؟ پس چرا آن را مصرف نمي كنند ؟
2- زندگي در محله هاي آلوده : خواه ناخواه همنشيني با آدمهاي معتاد و محله هاي كه افراد معتاد و بي بند و بار در آنها زندگي مي  كنند ، انسان را تحت تاثير قرار مي دهد . ساكنين اين محله ها بيشتر از سايرين در معرض خطر هستند اما در اين محله ها هم ، جوانهايي هستند كه معتاد نمي شوند !! آن ها چكار مي كنند ؟
3- باورها و آداب نادرست فرهنگي : در بعضي مناطق كشورمان مصرف مواد را كار ناپسندي نمي دانند ، اين موضوع خطر بزرگي محسوب مي شود . چقدر خوبه كه اين باورها را تغيير دهيم .
4- ضعف فرهنگ مشاوره :  معمولاُ جوانها وقتي با مشكلي مواجه مي شوند ، مايلند خودشان ، مشكلاتشان را حل كنند ، در حالي كه هميشه قادر به اين كار نيستند . در اين صورت فرد مي تواند ازافراد صاحبنظر كمك بگيرد كه مسلماً پدر و مادر و يا افراد متخصص در امر مشاوره مي توانند در اين زمينه كمك كنند . اگر چه فرهنگ مشاوره علمي در ميان خانواده هاي ايراني هنوز آن طور كه شايسته است پذيرفته نشده است ، ولي همه ما بايد براي آن اهميت بسياري قائل شويم . مشكلات اقتصادي :  بيكاري و فقر از ديگر علل اعتياد در بين جوانهاست ، در حالي كه اعتياد نه  تنها درماني براي فقر و بيكاري نيست بلكه مشكلات بيشتري را ايجاد مي كند .
دوستان ناباب : بيش از نيمي از معتادان كشورمان اولين بار مصرف مواد مخدر را به تعارف دوستانشان آغاز كرده اند . اين را  هم بدانيم كه هميشه دوستان ناباب نيستند كه مواد تعارف مي كنند ، شايد دوست شما خودش هم آگاهي نداشته باشد و از شما بخواهد كه  مصرف مواد را با هم تجربه كنيد . شما چكار مي كنيد ؟
اوقات فراغت و فعاليتهاي جايگزين : آيا در زندگيت برنامه ريزي داري ؟ اوقات بيكاري ات را چطور مي گذراني ؟ اگر براي زندگيت ، براي اوقات كاري و اوقات بيكاري ات برنامه نداري ، مواظب باش ، چون اين خودش يك زنگ خطر است . ( به چيزهايي كه علاقه داري فكر كن ، استعدادهاي خودت را بشناس و سعي كن زندگيت را ، با چيزهايي كه تو را سرگرم مي كند و دوستشون داري ، پر كني . مثلاً عده اي از بچه ها به ورزش روي مي آورند ، عده اي ديگر مطالعه در كتابخانه ها و فرهنگسراها را ترجيح مي دهند ، بعضي از جوانها به كارهاي هنري مثل تئاتر ، موسيقي و ... مي پردازند و يا به كلاسهاي مختلف مي روند ، تو چكار مي كني ؟ (شما مي توانيد با پرداختن به ورزش و برنامه هاي سالم خود را حفظ كنيد .)